Γενική οικονομία

Η «ατμόσφαιρα» στη γενική οικονομική κατάσταση επηρεάζει την τάση να ξοδεύουμε ή να αποταμιεύουμε. Κύρια παράμετρος είναι ο βαθμός αβεβαιότητας. Φυσικά, όταν το γενικό επίπεδο αβεβαιότητας είναι υψηλό, ακόμα και εκείνοι που βρίσκονται σε καλή οικονομική κατάσταση μπορεί να επηρεαστούν και να ξοδέψουν λιγότερα, γιατί «δεν ξέρει ποτέ κανείς». Την ίδια στιγμή, εκείνοι που αντιμετωπίσουν οικονομικά προβλήματα μπορεί να δείξουν απροθυμία να αποταμιεύσουν αφού δεν τους περισσεύουν χρήματα. Σε περιόδους κρίσης, τα είδη πολυτελείας εξακολουθούν να πωλούνται αλλά δεν επιδεικνύονται συχνά και εύκολα σε σχέση με τις καλές εποχές. Πως μπορείτε να εκτιμήσετε την γενική οικονομική κατάσταση; Παρακολουθώντας τον ρυθμό αύξησης του ΑΕΠ (το ΑΕΠ είναι η προστιθέμενη αξία που παράγεται σε μια χώρα, ένα πολύ μεγάλο ποσό, οπότε ακόμα και μια μικρή ποσοστιαία αύξηση είναι ενδεικτική). Άλλη ενδεικτική μεταβλητή είναι τα ποσοστά ανεργίας: η αύξηση τους συμβάλλει σημαντικά στην αίσθηση αβεβαιότητας. Ένας επιπλέον παράγοντας-κλειδί είναι ο πληθωρισμός: οι αυξήσεις τιμών μπορεί να επηρεάζουν τους καταναλωτές να αγοράσουν λιγότερα ή να αγοράσουν νωρίτερα, πριν ανέβουν κι άλλο οι τιμές. Αντίστοιχα, η μείωση στις τιμές επηρεάζει τους καταναλωτές να αγοράσουν και μάλιστα προϊόντα υψηλότερης ποιότητας που θεωρούνται φθηνότερα, ωστόσο αν αναμένεται περαιτέρω μείωση τιμών οι αγορές πάνε πιο πίσω (αφού ο κόσμος περιμένει να πέσουν κι άλλο οι τιμές).

Κοινωνικές αλλαγές

Οι κοινωνικές αλλαγές μπορεί να είναι προσωρινές ή μόνιμες. Η διάρκεια ζωής τους σχετίζεται με το βαθμό επιρροής τους. Αναφέρουμε τρεις από τις κύριες αλλαγές που έχουν επηρεάσει (και εξακολουθούν να επηρεάζουν) τις δυτικές κοινωνίες.

• Οι γυναίκες εργάζονται και έχουν τη δική τους καριέρα. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με τα ελαστικά ωράρια εργασίας, έχει αλλάξει την συνήθεια των μελών της οικογένειας να συναντώνται 2-3 φορές την ημέρα γύρω από το τραπέζι της κουζίνας και να τρώνε μαζί. Κάθε μέλος έχει διαφορετικό ωράριο, οπότε υπάρχει ελάχιστος ή καθόλου χρόνος για να φάει μαζί με τα υπόλοιπα, να μαγειρεύει κάθε μέρα, να ετοιμάσει γεύματα διαφορετικών πιάτων. Κατά συνέπεια, πολλά γεύματα θυμίζουν περισσότερο σνακ και η ποιότητα που θεωρείται «υπηρεσία» είναι ενσωματωμένη στα προϊόντα (δηλαδή πρόκειται για τρόφιμα έτοιμα για κατανάλωση ή μαγείρεμα), κάτι που έχει μεγάλη απήχηση. Αυτή η μακροπρόθεσμη τάση αντισταθμίζεται εν μέρει από την πρόσφατη τάση να μαγειρεύει κανείς στον ελεύθερο χρόνο του για την οικογένεια και/ή τους φίλους του. Αυτό δεν ακυρώνει την προηγούμενη τάση, απλώς δημιουργεί διαφορετικές ανάγκες για διαφορετικές στιγμές: γρήγορα και έτοιμα γεύματα ή φαγητό έξω τις καθημερινές εργάσιμες ημέρες, εύγεστα, «ειδικά» και εύκολα στη χρήση υλικά για τον ελεύθερο χρόνο.
  
  
• Αύξηση του μέσου όρου ηλικίας. Οι άνθρωποι που γεννήθηκαν τη δεκαετία του 60 τον προηγούμενο αιώνα ονομάζονται «baby boomers» γιατί η βελτίωση των κοινωνικών συνθηκών εκείνη την περίοδο ενίσχυσε την ανάπτυξη των οικογενειών. Οι baby boomers είχαν πολύ έντονη ζωή, γεμάτη από τεχνολογικές εξελίξεις, προβλήματα που ήθελαν λύση, στόχους που έπρεπε να επιτευχθούν. Δεν τους αρέσει η ιδέα ότι μεγαλώνουν. Όμως, συμβαίνει. Καθώς κατά τις επόμενες περιόδους οι γεννήσεις ήταν λιγότερες, οι κοινωνίες μας αλλάζουν δομή, με μεγαλύτερο % ώριμων και μεγάλων ανθρώπων σε σχέση με το % των νέων. Αυτό σημαίνει ότι ένα πολύ σημαντικό τμήμα της αγοράς αποτελείται, και θα αποτελείται, από ηλικιωμένους ανθρώπους, που παραμένουν ενεργοί για μεγάλο χρονικό διάστημα, και εκδηλώνουν ειδικές ανάγκες ως προς την διατροφή, τα προϊόντα και τις υπηρεσίες. Φυσικά, αυτή η μεγάλη ομάδα ανθρώπων πρέπει να διασπαστεί περαιτέρω, ωστόσο η ποιότητα στην περίπτωση τους σημαίνει το βρίσκω εύκολα και το αγοράζω, το τρώω εύκολα, το χωνεύω εύκολα, περιέχει σημαντικά θρεπτικά συστατικά, λίγα λιπαρά, λίγο αλάτι και, καθώς αρκετοί ηλικιωμένοι είναι μόνοι, πουλιέται σε μικρές ποσότητες και ακόμα είναι έτοιμο προς κατανάλωση.
  
  
• Μικρότερες οικογένειες. Οι οικογένειες είναι μικρότερες λόγω του μεγαλύτερου προσδόκιμου ζωής (χήρος/χήρα), επειδή μεγάλος αριθμός ανθρώπων επιλέγει να μην παντρευτεί, να παντρευτεί σε μεγαλύτερη ηλικία, να μην κάνει παιδιά, ή να κάνει λιγότερα παιδιά, λόγω του αυξανόμενου αριθμού διαζυγίων. Οι μεμονωμένοι, οι μικρές οικογένειες και οι μεγάλες οικογένειες έχουν διαφορετικές ανάγκες. Για παράδειγμα, οι μεγάλες οικογένειες πρέπει να λάβουν υπόψιν για τα ψώνια τους διαφορετικά γούστα και είναι πιο επιρρεπείς στις ειδικές προσφορές. Εκείνοι που είναι μόνοι έχουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο, συνηθίζουν να περιποιούνται τον εαυτό τους, τους αρέσει να τρώνε έξω, θέλουν μικρές ποσότητες, προϊόντα έτοιμα προς κατανάλωση και προϊόντα με μεγάλη διάρκεια ζωής.

Πολιτισμικές αλλαγές

Οι πολιτισμικές αλλαγές είναι εκείνες που συμβαίνουν πιο γρήγορα, και επηρεάζονται από οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες, αλλά επίσης από τις διεθνείς συναλλαγές και τα απρόοπτα γεγονότα. Πρέπει να τονιστούν ορισμένες σημαντικές τάσεις

• Διαφάνεια: οι καταναλωτές θέλουν να έχουν σαφή, αξιόπιστη, προσιτή και εγγυημένη πληροφόρηση για ό,τι αγοράζουν
• Ταυτότητα και αυθεντικότητα: μετά από χρόνια αδιαφοροποίητων και τυποποιημένων τροφίμων, οι καταναλωτές αρχίσουν να θέλουν τρόφιμα που έχουν κάτι να πουν, τρόφιμα που συνδέονται με την ιστορία ή τις παραδόσεις του τόπου από όπου προέρχονται
• Λιγότερο αλλά καλύτερο: το πολύ φαγητό δεν θεωρείται υγιής πρακτική, ενώ σε περιόδους οικονομικής κρίσης μπορεί να μην είναι καν βιώσιμη επιλογή. Για να φάνε όμως οι καταναλωτές λιγότερο, θέλουν να τρώνε καλύτερα, πράγμα που σημαίνει ότι έχουν αντικαταστήσει την ποσότητα από την ποιότητα.
• Εμπειρία: οι καταναλωτές έχουν μάθει ότι η κατανάλωση (αλλά και η αγορά τροφίμων) είναι εμπειρία που περιλαμβάνει όλες τις αισθήσεις, τον νου (γνώση για τα τρόφιμα) και την καρδιά (αισθήματα). Τα σημεία πώλησης (αλλά και η απευθείας πώληση), η σχέση με τους πωλητές, τα προϊόντα και οι πληροφορίες γύρω από αυτά μπορούν να συντείνουν σε μία ευχάριστη και ενδιαφέρουσα αγοραστική και καταναλωτική εμπειρία.
• Ηθική και περιβάλλον: το δίκαιο εμπόριο, τα φιλικά προς το περιβάλλον προϊόντα (μεταξύ των οποίων τοπικά και βιολογικά προϊόντα), προϊόντα που παράγονται με σεβασμό στην καλή διαβίωση των ζώων, εκτιμώνται όλο και περισσότερο.
• Υγεία, κυρίως από την άποψη της πρόληψης (και της γήρανσης). Οι ανησυχίες για την υγεία περιλαμβάνουν την εκτίμηση προϊόντων «χωρίς» (λιπαρά, αλάτι, ζάχαρη, γλουτένη, λακτόζη, βαρέα μέταλλα, κατάλοιπα λιπασμάτων, κλπ.) και προϊόντων «με» θρεπτικά συστατικά (είτε από τη φύση τους ή πρόσθετα).

Τεχνολογία

Η ταχέως αναπτυσσόμενη σημασία της τεχνολογίας δεν μπορεί να υποτιμηθεί.

Δίνει πρόσβαση σε (περισσότερο ή λιγότερο αξιόπιστες) πληροφορίες, επιτρέπει συγκρίσεις ποιότητας και τιμών, επιτρέπει τη διάδοση κάθε είδους μόδας («Τι δεν τρως γκότζι μπέρι κάθε μέρα; Μα δεν νοιάζεσαι καθόλου για την υγεία σου;»), δημιουργεί νέο κανάλι διανομής, δημιουργεί μια νέα γενιά που σκέφτεται ως παγκόσμιος πολίτης. Μπορεί να αναδείξει ή να θάψει μια καλή ιδέα, τη φήμη μιας επιχείρησης. Είναι ένα ισχυρό, αλλά και επικίνδυνο, εργαλείο.

Η τεχνολογία δεν συνδέεται μόνο με το Διαδίκτυο και την πληροφόρηση. Επηρεάζει επίσης τις μεθόδους παραγωγής και τους ελέγχους διαδικασιών, και επομένως και την ποιότητα των προϊόντων. Μπορεί να δώσει ζωή σε πιο βιώσιμη γεωργία, σε προϊόντα με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής, σε χρήσιμες και φιλικές προς το περιβάλλον συσκευασίες, ενσωματώνοντας με αυτό τον τρόπο άλλες σημαντικές ανάγκες των καταναλωτών που έχουμε ήδη αναφέρει.

Βασικές ερωτήσεις

1. Οι τάσεις των καταναλωτών στην χώρα σας μοιάζουν με αυτές που καταγράφηκαν σε αυτή την ενότητα; Ποιες διαφορές εντοπίζετε;
2. Υπάρχουν συγκεκριμένες τάσεις ζήτησης για την κύρια δραστηριότητα σας; Ποιες είναι;
3. Πως ανταποκρίνεστε σε αυτές;
4. Ποιες είναι οι κύριες πηγές πληροφόρησης που χρησιμοποιείτε για να καταλάβετε νέες τάσεις; Ιστοσελίδες; Περιοδικά ενώσεων; Επαγγελματικά περιοδικά; Άμεση επαφή με πελάτες – ιδιώτες ή επιχειρήσεις;
5. Πόσο σημαντική είναι η τεχνολογία για την δραστηριότητα σας; Υπάρχουν πρόσφατες τεχνολογικές εξελίξεις που αλλάζουν τον τρόπο δουλειάς σας και τις ανάγκες των πελατών;